In het werkgebied van De AgroProeftuin Noordoost-Brabant liggen tienduizenden hectares monocultuur productiebos met minimale rendementen. “Terwijl een jaarlijks rendement van 1.000 tot 2.000 euro per hectare ook mogelijk zou moeten zijn, zonder dat je het bos periodiek kapt.” Aan het woord is J. van Bentum, ondernemer in Utrecht en sinds een aantal jaren eigenaar van een productiebos met naaldbomen van 26 hectare nabij Overloon, in het gebied de Hondsbergen.
“Het was het slechtst mogelijke bos om te kopen. Het bos staat er al zo’n 25 tot 70 jaar. De bomen staan heel dicht bij elkaar en hebben daardoor dunne stammetjes. Verder is het bos ecologisch ‘dood’. Op de grond ligt een dikke laag onverteerde naalden. Verdere begroeiing is er niet. Uit metingen blijkt dat de bodem een pH-waarde van 3 tot 3,5 heeft.”
Geduld hebben
Van Bentum onderzoekt hoe er een rendabel bos van is te maken. Hij wil andere boomsoorten en variëteiten planten die opbrengsten genereren zonder het bos te hoeven kappen. Dit moet leiden tot een verhoging van biodiversiteit, koolstof-vastlegging en rendement. “Het is een meerjarenplan. Ik verwacht pas over 25 jaar écht resultaat te zien. Als bosondernemer moet je geduld hebben.”
Naast hout ook voedsel
Van Bentum heeft een ambitieus plan waarmee hij het bosperceel wil aanpakken. Als eerste wordt een deel van de bomen gekapt en als productiehout verkocht. Op de open delen wordt gewerkt aan bodemverbetering door systeembomen, zoals linden, elzen en wilgen aan te planten.
Ten tweede worden nieuwe planten en bomen aangeplant. In totaal zo’n 400 soorten bomen en heesters. Een groot deel is bedoeld om te komen tot niet-hout bosproducten zoals vruchten, noten, paddenstoelen en moet bijdragen aan het rendement. Alle maatregelen bij elkaar versterken de biodiversiteit en daarmee de gezondheid van bos en bodem.
Ten slotte zoekt Van Bentum oplossingen voor de uitdagingen in de exploitatie. Zoals het gebruik van zware machines bij de houtkap en de arbeidsefficiëntie bij het plukken van de producten. Daarom is de ondernemer bezig met het ontwikkelen van oogstrobotica.
Geen voedselbos
Dit bos verschilt van een voedselbos. Een voedselbos is een landbouwmethode. De gewenste oogstopbrengsten liggen bij voedselbossen tussen de 30.000 en 50.000 euro per hectare. Een productiebos is primair een bos met als belangrijkste maatschappelijke doelen: CO2-opslag en biodiversiteit.
Biodiversiteit
Universiteit Utrecht heeft in het bosperceel zo’n tweeduizend soorten aan planten, insecten, vogels en dieren geteld en in kaart gebracht, boven de grond. Met de veranderingen in het bos zal dit aantal naar verwachting verdubbelen. Binnen de randvoorwaarden van toenemende biodiversiteit en koolstofvastlegging wordt een nieuwe serie metingen opgestart. “Wat we in ieder geval met deze metingen willen, is dat we kunnen voorspellen wat, hoeveel en wanneer in het bos geoogst kan worden, bv paddenstoelen en kastanjes. Op de manier kunnen we aansluiten op de distributieketens.”
Nieuw
“Een niet-hout productiebos vanuit een naaldhoutplantage opbouwen, is nieuw.” Veel moet de bosondernemer zelf uitvinden. Desalniettemin verwacht hij dat de ontwikkeling waardevol kan zijn om in te toekomst meer ‘dode’ bossen in Brabant weer rendabel en biodivers te krijgen.
Dit project heeft gebruik gemaakt van de zaaigeldregeling van De AgroProeftuin Noordoost-Brabant. De financiering is ingezet voor de nulmeting en de aanschaf en aanplant van geschikte bomen en heesters.
Boomplantdag in Overloon
18 november organiseert Van Bentum een boomplantdag in het bosperceel in Overloon. Mensen uit de omgeving zijn welkom om deze dag een kijkje te nemen en mee te helpen met het planten.
Geïnteresseerde vrijwilligers kunnen zich aanmelden via hondsbergen@pm.me.
