Het telen van eiwitrijke gewassen voor veevoer wordt door een aantal boeren al jarenlang gedaan. Toch valt er nog veel te ontdekken aan deze teelten. De teelt zelf, maar ook hoe te oogsten, te conserveren en hoe uiteindelijk in te passen in het voerrantsoen. Drie veehouders en twee onderzoekers deelden 18 maart tijdens de themadag Boeren met Kennis hun ervaringen. 

Teelt van luzerne
Ard van der Bolt is melkveehouder en akkerbouwer in Wanroij. Hij heeft in samenwerking met AgroProeftuin de Peel een proefveld luzerne aangelegd. Inmiddels gaat hij het vijfde teeltjaar in. Als hij terugkijkt was het eerste jaar eentje met hindernissen zoals zure grond, hoge onkruiddruk en een magere oogst. De drie volgende jaren had hij goede oogsten met zo’n 11 ton droge stof per hectare. “Het oogsten was een uitdaging in eerste instantie. De stugge luzerne bleef overal aan haken en in hangen. Uiteindelijk is de ideale manier een trippelmaaier met aflegband. “Zo vroeg mogelijk op de dag, als er nog dauw op zit, maaien. Vervolgens laten we de luzerne een dag op het land liggen. Oprapen en in lagen in de graskuil aanbrengen. Wel met een toevoegmiddel.”
Al met al heeft Ard vier keer per jaar de luzerne kunnen maaien en inkuilen. “We gaan nu het vijfde jaar in. Het gewas gaat wel achteruit en tegelijk neemt de onkruiddruk toe. Dus vraag ik me af hoeveel luzerne we straks nog kunnen oogsten."
Luzerne is in zijn ogen een interessant gewas als het te gebruiken is voor vergroening van het bedrijf. “Luzerne kan ik immers nog als veevoer inzetten. Daarbij komt dat luzerne goed is voor de gezondheid van mijn koeien. Ze krijgen zo’n 1 kg ds per dag. Meer is geen optie, want dan ontstaat verdringing in de pens.”  

Combiteelt tarwe, veldbonen en erwten
John Melis is varkenshouder, akkerbouwer en vleeskuikenhouder in Elsendorp. Hij wil graag kosten besparen en meer rendement halen van zijn land. Dat is een van de redenen waarom hij experimenteert met de teelt van eiwitrijke gewassen op eigen bodem. “Zo bespaar ik op de verwerking van voergrondstoffen en het transport. Zeker in deze tijd van hoge veevoerprijzen wordt de teelt van krachtvoervervangers voor mijn varkens steeds interessanter.” 
John startte een proef bij AgroProeftuin de Peel. Hij verbouwde in 2021 twee combiteelten (tarwe met erwten, tarwe met veldbonen) en één monoteelt van tarwe. De laatste als controleteelt. “Ik wil zo eenvoudig mogelijk telen. Dat betekent: alles tegelijk zaaien en alles tegelijk oogsten.”  
Het ruwvoer wordt met een toevoegmiddel bewaard in een sleufsilo en is goed inpasbaar in het varkensvoer. Het stro wordt gebruikt als strooisel voor zijn vleeskuikens. Dit is een voorwaarde voor het concept van 2 sterren vleeskuikens. Zo verwaardt hij het stro en draagt hij bij aan het verder sluiten van de kringloop op het eigen bedrijf. 

Kruidenrijk grasland
Job Albers heeft naast doe-boerderij An ’t Hoag ook vleeskoeien. Hij experimenteerde de afgelopen drie jaar met kruidenrijk grasland. Ondanks dat bij de aanwezigen van de themadag wisselende ervaringen zijn met het behoud van de kruiden in het grasland, is Job tevreden over zijn kruidenrijke grasteelt en de resultaten. “Het geoogste eiwitgehalte was 189 gr/kg ds. Wanneer er gemaaid wordt bij een droge stofpercentage van 40% is deze optimaal. Dus daar gaan we dit jaar op sturen. Verder willen we op een deel van het perceel gangbaar grasland telen. Zo kunnen we een betere vergelijking maken in grasopbrengsten en samenstelling.”

Meer eiwit van eigen land: kies grasklaver
Jan de Wit van DWC Advies doet veel onderzoek naar de teelt van eiwitrijke gewassen. Zijn kennis en ervaring is eindeloos. Hij heeft goede ervaringen met de teelt van gras/rode klaver voor de melkveehouderij. Voordelen van deze teelt zijn dat grasklaver hogere opbrengsten en een beter economisch resultaat geeft dan grasland. 
Jan benoemt uitgebreid de aandachtspunten bij de teelt van eiwitrijke krachtvoergewassen. Volgens hem zijn deze teelten zelden economisch haalbaar. “Het moet passen binnen je bedrijfsstrategie. Bijvoorbeeld wanneer je in het bouwplan rustgewassen wilt toepassen die vervolgens zijn te benutten binnen het bedrijf. Of wanneer je de meerkosten van de teelt kunt verwaarden in het eindproduct.” 

Productief of extensief kruidenrijk grasland? 
“Wat is precies kruidenrijk grasland? Om antwoord te geven moet je als teler weten wat je ermee wilt”, geeft Pedro Janssen, onderzoeker bij het Louis Bolk Instituut, aan. “Wil je een hoge opbrengst en dito voederwaarde of wil je de biodiversiteit verhogen en is de opbrengst secundair? Dus wil je productief of extensief kruidenrijk grasland? Dit maakt een groot verschil in de uiteindelijke samenstelling van de grasoogst en uiteraard in de hoeveelheid gras die je oogst.” 
Uit zijn onderzoek blijkt dat met name productief kruidenrijk grasland een relatief hoog gehalte rode klaver, chicorei en smalle weegbree heeft. Terwijl extensief kruidenrijk grasland een groter aandeel gras bevat. De hoeveelheid ton droge stof per hectare bij de eerste snede verschilt overigens nauwelijks. In de proef is het extensieve gras één keer en het productieve gras drie keer gemaaid. De verschillen in samenstelling worden vooral bepaald door het moment van maaien: grassen en kruiden hebben elk een ander piekmoment zoals de grafiek 'Seasonal Growth of Forage' rechts laat zien.